اصطلاحات رایج در حمل و نقل کانتینری-بخش ۳

مالکیت کانتینرها:

کانتینر (بارگُنج)، از لحاظ مالکیت، به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:

الف) SHIPPER’S OWNED CNTR – SOC   یا کانتینرهای متعلق به فرستنده

ب) CARRIER’S OWNED CNTR – COC   یا کانتینرهای متعلق به حمل‌کننده

اصطلاحات رايج در خطوط کشتی‌رانی منظم

۱ـ حمل‌کننده (Carrier) :

به‌کسی گفته می‌شود که درقبال دریافت کرایه‌ی حمل، کالا یا مسافر را، از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر، حمل کند. حمل‌کننده، به دو زیرمجموعه‌ی:

الف) حمل‌کننده‌ی عمومی Common carrier

ب) حمل‌کننده‌ی خصوصی Private carrier

تقسیم می‌شود.

۲ـ حمل‌کننده‌ی عمومی (Common Carrier)

حمل‌کننده‌ی عمومی، در مسیرهای تحت پوشش خود، آگهی می‌دهد، و کالای هر مشتری را، که حاضر به خرید خدمات او باشد، حمل می‌کند. حمل‌کننده‌ی عمومی، مسولیت کالا را، از زمان تحویل‌گیری، تا تحویل‌دهی، به‌عهده می‌گیرد. حمل‌کننده‌گان بدون کشتی  (NVOC)، حمل‌کننده‌ی عمومی هستند.

۳ـ حمل‌کننده‌گان بدون کشتی (Non Vessel Owning Carriers)

حمل‌کننده‌گان بدن کشتی، خدمات کشتی‌رانی را، بدون داشتن کشتی ملکی، ارایه می‌دهند. بدین شکل که، به‌عنوان فرستنده‌ی کالا، قسمتی از فضای كشتی را، از یک خط کشتی‌رانی می‌خرند، سپس، به‌عنوان حمل‌کننده، می‌فروشند.

حمل‌کننده‌گان بدون کشتی، بارنامه‌ی مجزایی، ازطرف شرکت خود، برای مشتری (shipper) ، صادر می‌کنند.(NVOC) ، از دید مشتری، حمل‌کننده (Carrier) ، و از دید صاحب کشتی، فرستنده‌ی کالا (shipper) ، می‌باشد.

۴ـ حمل‌کننده‌ی خصوصی (Private Carrier)

حمل‌کننده‌ای است که با مشتری خود، وارد قرارداد خاصی می‌شود، و ممکن است خود را، از پاره‌ای از مسولیت‌ها، مبرا سازد. به‌عنوان مثال، مالکی که کشتی خود را، به شخصی، اجاره‌ی سفری می‌دهد، و در قرارداد، خود را از برخی مسولیت‌ها مبرا ‌می‌کند، حمل‌کننده‌ی خصوصی می‌باشد.

۵ـ فرستنده‌ی کالا (ُhipper)

به شخصی گفته می‌شود که، کالا را برای خود، یا از جانب شخص دیگری، به‌منظور حمل دریایی، ارسال می‌کند.

۶ـ بارفرابر (Freight Forwarder)

بارفرابر، یک واسطه، در زنجیره‌ی خطوط حمل‌ونقل است که، ترتیب حمل کالای شخص دیگری را می‌دهد. خدمات بارفرابران، می‌تواند بسیار متنوع، و شامل موارد زیر باشد:

ـ ارایه‌ی مشاوره، در مورد مسیر، و روش حمل،

ـ رزرو فضا، بر روي کشتی یک حمل‌کننده،

ـ پرداخت کرایه‌ی حمل،

ـ تهیه‌ی اسناد گمرکی،

ـ ترخیص کالا،

ـ بسته‌بندی،

ـ انبارداری،

ـ بیمه‌ی ترانزیت،

ـ حمل کالا،

ـ دسته‌بندی و باربندی کانتینر،

بنابر آن‌چه گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت که، بارفرابران Freight forwarder ، درحقیقت، NVOC هستند.

۷ـ گیرنده‌ی کالا (Consignee)

شخصی است که کالا، برای او ارسال می‌شود. گیرنده‌ی کالا، می‌تواند خریدار، کارگزار، یا نماینده‌ی خریدار باشد.

۸ـ دریافت‌کننده (Receiver)

کسی است که در بندر تخلیه، کالا را از حمل‌کننده‌ی دریایی، تحویل می‌گیرد. برخی از صاحبان کالا، این کار را، خود به‌عهده می‌گیرند، و برخی دیگر، یک بارفرابر را، به این کار می‌گمارند.

۹ـ  Notify Party:

این عبارت، در قالب بارنامه‌های دریایی، یافت می‌شود، و منظور از آن، کسی است که باید توسط حمل‌كننده‌ی دریایی، از زمان ورود کشتی، مطلع شود، تا ترتیب دریافت کالا را، بدهد. این شخص، می‌تواند گیرنده، یا دریافت‌کننده‌ی کالا باشد.

۱۰ـ  ICD:

یک ترمینال کانتینری، درون سرزمینی است که، به‌غیر از اسکله و دریا، تمام امکانات یک ترمینال بندری، از قبیل گمرک، محوطه‌ی کانتینری، و مکانی برای باربندی کانتینرها را؛ دارد. به آن، بندر خشک هم، می‌گویند.

۱۱ـ  LCL:

به کانتینری گفته می‌شود که، کالاهای چند صاحب کالا، درآن تجمیع شده است.

۱۲ـ  FCL:

به کانتینری گفته می‌شود که، فقط حاوی کالای یک صاحب کالا باشد.

۱۳ـ  CFS:

مکانی است در بندر کانتینری، که در آن، کالای عمومی، درون کانتینر، باربندی، یا از آن تخلیه می‌شود. به‌طور طبیعی، در CFS، امکانات انبارداری، و جابه‌جایی کالای عمومی نیز، می‌باید وجود داشته باشد.

۱۴ـ  IMS:

سیستم مدیریت اطلاعات.

۱۵ـ  B/L:

بارنامه

خطوط کشتی‌رانی منظم

خطوط کشتی‌رانی LINER، به شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که، دارای کشتی، و برنامه‌ی منظم حمل هستند، و میان بنادر معینی، تردد دارند. در خطوط منظم، كشتي، دريك مسير معين، و با برنامه‌ی زماني از پيش تعيين‌شده، كالا يا مسافر، حمل مي‌كند.

مهم‌ترين بخش سازماني در اين شركت‌ها، «اداره‌ی خط» است، كه درواقع، مسوليت عمليات و سودآوري خط، همين‌طور، برنامه‌ی تردد كشتي‌ها، اداره‌ی نماينده‌گي‌ها، يا شعب خارج از كشور، و وظايفی مشابه را، برعهده دارد. اداره‌ی يك خط، وظيفه و كار دشواري است، و مستلزم تبادل انبوهي از اطلاعات، و تهيه‌ی اسناد حمل، براي صدها محموله، در هر سفر است.

خطوط منظم كشتي‌راني، حمل‌كننده عمومي (Common carrier)، به‌حساب مي‌آيند، و ممكن است، عضو يك كنفرانس، يا اتحاديه‌ی كشتي‌راني باشند.

خط كشتي‌راني، برنامه‌ی زماني خود را، آگهي مي‌كند، و به‌طور معمول، هر كالاي مناسبي را، به‌شرط داشتن فضاي خالي، قبول مي‌كند. در خطوط منظم باري، بيش‌تر، كشتي‌هاي رو-رو (RO-RO)، كانتينربر (Container carrier)، و كالاي عمومي (General cargo)، فعال هستند.

ويژه‌گي‌هاي خطوط كشتي‌راني منظم (Liner)

۱ـ بنادر مبدا، بين سفر، و مقصد، از قبل مشخص شده است.

۲ـ برنامه‌ی سفر، زمان ورود و خروج، به، یا از بنادر، پیشاپیش، پيش‌بيني، و به عموم، اطلاع داده مي‌شود.

۳ـ در خطوط منظم، تمام فضاي بارگيري، به يك صاحب كالا، اختصاص نمي‌يابد، بلكه كالاهاي متفاوت، متعلق به صاحبان مختلف، فضاي انبارهاي كشتي را، پر مي‌كند.

۴ـ دريك مسير، اغلب، چند كشتي، از يك شركت، فعال هستند، و يكي پس از ديگري، با فواصل زماني مشخص، بنادر موردنظر را، تحت پوشش قرار مي‌دهند.

۵ـ كشتي‌هاي خطوط، در بنادر تحت پوشش، هر دو عمل تخليه و بارگيري را، انجام مي‌دهند.

۶ـ هزينه‌هاي جاري خطوط كشتي‌راني، به‌مراتب، بيش‌تر از كشتي‌هاي اجاره‌ی سفري و زماني است. خطوط كشتي‌راني بزرگ، به‌منظور كاهش هزينه‌ها، سعي مي‌كنند تا، تعداد بنادر تحت پوشش خود را، كاهش دهند.

۷ـ گرداننده‌گان خطوط كشتي‌راني منظم، ممكن است صاحب كشتي، اجاره‌كننده‌ی كشتي، از صاحبان ديگر، يا خريدار فضاي بارگيري، بر روي كشتي‌هاي خطوط ديگر، باشند.

۸ـ مشتريان خطوط كشتي‌راني، فرستنده‌گان كالا (shippers)، هستند.

۹ـ فرستنده‌گان كالا (shippers)، ممكن است بارفرابر (Freight forwarder)، حمل‌كننده‌گان بدون كشتي (NVOC)، يا صاحب كالا باشند.

ـ درمقابل کشتی‌های دارای برنامه‌ی منظم (LINER)، کشتی‌های گذری TRAMP، هستند، که برنامه‌ی منظمی ندارند، و بین بنادر مشخص، رفت‌وآمد نمی‌کنند. از این کشتی‌ها، بیش‌ترف درحالت اجاره، یا اجاره‌ی دربست (CHARTER)، استفاده می‌شود.